Academy of Ancient Music trekt van Rome naar Paraguay, in de voetsporen van de jezuïet Domenico Zipoli

Deze zaterdag 18 maart voert het prestigieuze Academy of Ancient Music ons onder leiding van Laurence Cummings van Rome naar Latijns-Amerika, met muziek van de in onze contreien nog onbekende jezuïet-componist Domenico Zipoli (1688-1726). De dirigent vertelt alvast meer over de protagonist van dit concert en over hoe de barokmuziek de grenzen van het Europese continent ver overschrijdt.

“Een tijd geleden was ik op concerttournee en we voerden muziek uit uit het Braziliaanse koloniale tijdperk”, vertelt Laurence Cummings. “Ik ben meer muziek gaan verkennen uit Latijns-Amerika en ontdekte de Vespers van Zipoli, die we in Antwerpen zullen uitvoeren. Ik heb me dan verdiept in Zipoli’s biografie, hij had een boeiend leven! Hij studeerde onder andere bij Alessandro Scarlatti in Napels. In 1717 is hij naar Paraguay verhuisd.”

Culturele kruisbestuiving

Zipoli is een tijdgenoot van componisten als Johann Sebastian Bach en Georg Friedrich Händel, maar zijn muziek heeft een volledig ander karakter. De invloed van de lokale muziekcultuur is essentieel. “De idee van culturele kruisbestuiving vind ik bijzonder boeiend”, vervolgt Cummings. “We hebben het beeld dat de muziek van de barok iets vast omlijnd is, maar dat klopt niet. Instrumenten reisden de wereld rond. Europese muziek werd in Latijns-Amerika uitgevoerd en beïnvloedde de lokale cultuur; de lokale cultuur beïnvloedde dan weer de Europese componisten die in Latijns-Amerika werkten. In onze postkoloniale tijd ligt die kruisbestuiving gevoelig. Het is van uitzonderlijk belang dat we de koloniale erfenis onderzoeken, maar volgens mij kan muziek grenzen overstijgen.”

Zipoli’s muziek is in vergelijking met die van zijn Duitse tijdgenoten misschien minder contrapuntisch uitgewerkt, maar blikt daarentegen wel al vooruit naar de preklassiek. “Dat is fascinerend, want hij is in 1726 gestorven!”, merkt Cummings op. “Zipoli’s muziek is van een eenvoud die je bij zijn tijdgenoten nog niet hoort, maar wel in de muziek vanaf ongeveer 1750. We hebben helaas weinig informatie over de toenmalige uitvoeringspraktijk in Latijns-Amerika. In Antwerpen zullen we de Vespers dus uitvoeren zoals we gelijkaardige West-Europese muziek uit de barok tegenwoordig uitvoeren, met een orkestraal ensemble en acht zangers.”

Naast Zipoli’s Vespers heeft Cummings muziek uitgezocht die Zipoli wellicht zelf heeft uitgevoerd in zijn Italiaanse periode. “Exacte details heb ik niet, maar ik kan me inbeelden dat Zipoli in zijn jonge jaren muziek van da Palestrina heeft uitgevoerd, en die muziek ook naar Paraguay heeft meegenomen. Wellicht had Zipoli geen kennis van de nieuwste muziek van iemand als Vivaldi. Ik vond het boeiend om in een concertprogramma Zipoli en da Palestrina naast elkaar te plaatsen. Daarnaast zullen we ook enkele anonieme werken uitvoeren in de lokale volkstaal.”

Ontdek op 18 maart de unieke muziek van Domenico Zipoli in het perfecte kader van de Sint-Carolus Borromeuskerk: deze barokke parel werd immers gebouwd door de jezuïeten.

Interview door AMUZ.