Lezingen, workshops en colloquia
In de drie tentoonstellingen van het stadsfestival dompelden we ons onder in kunst en cultuur. Daarnaast verkenden we de invloed van de barokke periode op de hedendaagse samenleving in verschillende lezingen, workshops en colloquia.
De hoofdbrok van het lezingenprogramma bestond uit de lezingenreeks Grote vragen. Daarin bogen sprekers uit binnen- en buitenland bogen zich over de ‘grote vragen’ waar zowel de zeventiende-eeuwers als wij vandaag mee worstelden. Thema’s als vrijheid en verantwoordelijkheid, zingeving, menselijke maakbaarheid en het spanningsveld tussen kolonisatie en dekolonisatie kwamen aan bod.
In de lezingencyclus Kunst & Kantelpunten onderzochten we de rol van de kunsten en de kunstenaar in de samenleving vandaag.
Het artistiek laboratiorium Zoek-Stadion bracht mensen samen rond de creatie en beleving van hedendaagse kunst. De stelling van het laboratorium fungeerde naast exporuimte ook als arena voor publiek debat.
Beluister zeker ook de podcastreeks van het Barokke Influencers. Daarin ging podcastmaker Anke Verschueren op zoek naar de invloed van de barok vandaag.
Lezingenreeks ‘Grote Vragen’
De zeventiende eeuw is bepalend geweest voor de ontwikkeling van Antwerpen en de Lage Landen, maar het was ook een heel woelige periode. Godsdienstoorlogen, handel en de exploratie van de pas ontdekte Nieuwe Wereld deden het heersende wereldbeeld wankelen. Net als vandaag werden de burgers geconfronteerd met heel veel onzekerheden. Toch keken zij vol hoop en vertrouwen naar de toekomst. Kunnen we vandaag inspiratie vinden in de barokke wijsheden en oplossingen van toen? Kan hun levenshouding houvast bieden in deze snel veranderende wereld? We zochten het antwoord in de lezingenreeks ‘Grote Vragen’.
De reeks spiegelde onze samenleving aan die van de barok aan de hand van vier thema’s: solidariteit, religie, onderwijs en (de)kolonisatie. We belichtten ieder thema vanuit een historisch en een hedendaags standpunt. Op de gastenlijst stonden experts als Lea Ypi, Wim Decock, Liz Bucar, Judith Pollmann, Ad Meskens, Ann Dooms en Manuel Sintubin.
Lees meer over het opzet van de lezingenreeks Grote Vragen.
Sociale strijd en solidariteit. Met Lessius op zoek naar een evenwicht tussen kapitaal en arbeid
Lezing door Wim Decock op 16 maart 2023 op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen.
De explosie van rijkdom en armoede in de 19de eeuw leidde tot zware spanningen tussen kleine arbeiders en grootindustriëlen. Jezuïeten zochten mee naar spirituele antwoorden op dit sociale vraagstuk. Ze vonden inspiratie in het werk van een ordegenoot uit de zeventiende eeuw, Leonardus Lessius, zo betoogde Wim Decock (UCLouvain).
Beluister de podcastaflevering over solidariteit met Els Hertogen.
Lees meer op de website van UCSIA.
Solidarity, Immigration & Social Class
Lezing door Lea Ypi op 29 maart 2023 op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen.
Discussies over immigratie laaien vandaag hoog op. Het scepticisme groeit door het idee dat we zouden moeten kiezen tussen immigratie of de welvaartsstaat. Een valse tegenstelling, aldus Lea Ypi (London School of Economics). Zij betoogde in haar lezing dat een op klasse gebaseerde solidariteit een gepast antwoord kan bieden.
Microfinanciering: tussen solidariteit en gewin
Panelgesprek op 18 april 2023 op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen.
Microfinanciering is een systeem dat vooral in lage-inkomenslanden verspreid is. Maar ook in welvarende landen doen mensen er beroep op om geld te kunnen lenen. In een panelgesprek o.l.v. Yago Kosolosky (MO*) met experten met uitgebreide ervaring in de microfinanciering (Loïc De Cannière, Luc Haegemans, Koen Schoors, Leen Van den Neste en John Vanwynsberghe) stonden we stil bij de rol van microfinanciering in een welvarend land als België.
Lees meer op de website van UCSIA.
Solidarity in the EU
Lezing door Frank Vandenbroucke op 24 april 2023 op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen.
In deze lezing ging vice-eersteminister Frank Vandenbroucke in op de lessen die we leerden uit de COVID-pandemie en de weg naar een volwaardige sociale unie. Hij besprak verschillende vormen van solidariteit en stond stil bij de prioriteiten die België naar voren zal schuiven wanneer het voorzitter wordt van de Raad van de Europese Unie in januari 2024. Kathleen Van Brempt (S&D) en Karel Lannoo (CEPS) gingen met de minister in gesprek o.l.v. Sarah Marchal (Universiteit Antwerpen).
Lees meer op de website van UCSIA.
Why Shopping for Our Spirituality in All Corners of the World Can Be a Problem
Lezing door Liz Bucar op 3 mei 2023 in De Roma.
Is het oké om religieuze symbolen of rituelen te lenen bij een traditie waar je verder niets mee hebt? Liz Bucar (Northeastern University) onderzocht in haar boek Stealing My Religion (2022, Harvard University Press) de morele risico’s van intercultureel lenen. Tijdens haar lezing op 3 mei, zoomde ze in op de yogahype en bekeek die door de lens van culturele toe-eigening. De lezing werd gevolgd door een sofagesprek met juriste en yogi Shilpi Pandey (VUB) en theoloog Jonas Slaats (KdG), onder leiding van Reine Nkiambote. Deze lezing werd samen met De Roma georganiseerd.
Wil je meer weten over religieuze appropriatie en het werk van Liz Bucar? Liz was te gast in de podcast ‘Re-visioning Religion’ van Jonas Slaast. Beluister de podcastaflevering over Religious appropriation of lees het interview met Tertio, de editie van 26 april 2023.
Lees meer op de website van UCSIA.
Hoe gevaarlijk is het geloof van de ander?
Geloofsvervolging, polarisatie en gedoogbeleid in Antwerpen 1500-1700
Lezing door Judith Pollman op 9 mei op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen.
Na 1585 werd Antwerpen een proeftuin voor een nieuw barok en militant katholicisme. Vooral onder leiding van de jezuïeten werd geëxperimenteerd met manieren om gelovigen te mobiliseren tegen de protestantse vijand en zijn ideeën. Bleef er in die context nog ruimte voor verdraagzaamheid? Historica Judith Pollmann (Universiteit Leiden) nam de tijdsgeest van toen en de praktische gevolgen ervan onder de loep.
Het geloof in de grap: humor en de religieuze ander
Lezing door Lieke Stelling op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen op 15 mei 2023.
Naast een hevige confessionele strijd heerste er in de zestiende en zeventiende eeuw een levendige cultuur van humor in onze contreien.
Literatuurwetenschapper Lieke Stelling (Universiteit Utrecht) haalde aan de hand van Engelstalige moppenboeken, verhalen en toneelstukken de bijtende spot en heilige huisjes van toen van onder het stof.
De leerkracht als influencer
Webinar op 4 oktober 2023.
Wat is influencen in het onderwijs? Tijdens dit webinar gaf onderwijsexpert Jan Royackers inzicht in de rol van leerkracht als opvoeder en vakexpert. Daarna keken leerkrachten Amber Fillée, Lien Hamels en Jasmien Van Hoof in een panelgesprek o.l.v. Ella Michiels zelf naar hun rol als influencer. Tot slot gaf Jan Royackers nog enkele afsluitende beschouwingen.
Herbekijk het webinar.
Lees meer op de website van UCSIA.
Beluister ook de podcastaflevering met Philippe Brinckman en Nicolas Standaert sj over onderwijs.
Berekende gelovigen?
Schilders, jezuïeten en vernieuwende wiskunde
Lezing door Ad Meskens op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen op 10 oktober 2023.
Wie de wiskunde in de zeventiende eeuw bestudeert, kan niet voorbij aan de belangrijke bijdrage die de jezuïeten in Antwerpen hebben geleverd aan de ontwikkeling van de discipline. Ad Meskens (AP Hogeschool Antwerpen) liet zien welke uitzonderlijke plaats wiskunde innam in hun programma en hoe hun samenwerking met bekende schilders als Rubens hen bracht tot vernieuwende inzichten.
Naar de grenzen:
Hoe kunnen we via onderwijs mensen aan de rand van de samenleving bereiken?
Panelgesprek op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen op 16 oktober 2023.
Tijdens dit panelgesprek richtten we ons op drie kwetsbare groepen in onze samenleving die vandaag de dag met verschillende uitdagingen geconfronteerd worden: jongeren, gevangenen en vluchtelingen. De centrale vraag klinkt even eenvoudig als het antwoord complex is: ‘hoe gaat men met die uitdagingen om en hoe kan onderwijs daartoe bijdragen?’. Bob Van de Putte (CEBECO), Eddy Van De Velde (Egied van Broeckhovencollege), Bruno Standaert (JRS Belgium), Gerlinde Verbist (Universiteit Antwerpen) en Pieter De Witte (KU Leuven) zochten het uit o.l.v. Nicolas Standaert (KU Leuven).
Herbekijk het panelgesprek.
Lees meer op de website van UCSIA.
Wiskunde en wetenschappen als kunst voor morgen
Lezingenavond met Ann Dooms en Manuel Sintubin in De Studio op 25 oktober 2023.
Wiskunde en wetenschappen waren voor jezuïeten in de zeventiende eeuw heel belangrijk. Vandaag hebben wiskunde en wetenschappen niets aan belang ingeboet. In twee boeiende lezingen met een afrondend panelgesprek o.l.v. Greet Van Thienen (VRT) lieten Ann Dooms (VUB) en Manuel Sintubin (KU Leuven) zien hoe ze van onschatbare waarde zijn om de uitdagingen van morgen aan te pakken. En dus hoe cruciaal ze zijn voor de vorming van onze jongeren. UCSIA organiseerde deze avond in samenwerking met De Studio.
Lees meer op de website van UCSIA.
Beluister ook de podcastaflevering met David Eelbode over wiskunde en wetenschappen.
Missions, Maps and Mediators.
Influential Encounters Between Jesuits and Native Americans
Lezingenavond met Mirela Altic en Francismar Alex Lopes de Carvalho in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience op 7 november 2023.
De vele landkaarten en diplomatieke correspondentie van de jezuïeten uit de zeventiende eeuw, vaak instrumenten van de imperialistische expansie, getuigen van een grote invloed op de katholieke missionering en kennisproductie op het Amerikaanse continent. Cartografie-experte Mirela Altic (University of Zagreb) en historicus Francismar Alex Lopes de Carvalho (Rio de Janeiro State University en Universiteit van Bonn) presenteerden hun onderzoek over de kennisuitwisseling tussen jezuïeten en inheemse volkeren en de machtsverhoudingen die daarbij speelden. Na hun lezingen gingen ze verder door op de verhouding tussen kennis en macht met antropologe en professor Spaans en Latijns-Amerikaanse Studies Christiane Stallaert (Universiteit Antwerpen).
Beluister ook de podcastaflevering met Mario Cams over cartografie en die met Johan Verberckmoes en Sibo Kanobana over missionering en dekolonisatie.
Tussen nieuwsgierigheid en culturele confrontatie.
De ontdekking van China van de zeventiende eeuw tot vandaag
Boekvoorstelling en panelgesprek op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen op 20 november 2023.
Veerle De Vos stelde haar boek Ferdinand Verbiest en de ontdekking van China voor. Daarin vertelt ze het verhaal van de eerste echte ontmoeting tussen China en het Westen. Wat leverde deze ontmoeting beide partijen op? Kunnen we nog iets leren van de jezuïtische blik op China? Veerle De Vos ging daarover in gesprek met sinologen Mario Cams (University of Oslo/KU Leuven) en Dorien Emmers (KU Leuven), onder leiding van oud-VRT-journalist Stefan Blommaert. Voor de boekverkoop werd samengewerkt met boekhandel De Groene Waterman.
Lees meer op de website van UCSIA.
Beluister ook de podcastaflevering met Veerle De Vos over Ferdiand Verbiest en die met Mario Cams over cartografie.
De toekomst van de missie, de missie van de toekomst?
Panelgesprek op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen op 27 november 2023.
Hoe verhouden we ons tot het missieverleden? Welke plaats heeft dit in het licht van de debatten over (de)kolonisatie? Welke impact heeft dit voor het uitzicht van het geloof van morgen? Hoe universeel is de aanspraak van dat geloof? En hoe verhoudt zich dat tot de mensenrechten? Tijdens dit brede en open debat met Idesbald Goddeeris (KU Leuven), Nozizwe Dube (Maastricht University) en Théogène Havugimana (Missio) onder leiding van Sibo Kanobana (UGent) stonden we in het bijzonder ook stil bij de rol van de jezuïeten.
Lees meer op de website van UCSIA.
Beluister ook de podcastaflevering met Johan Verberckmoes en Sibo Kanobana over missionering en dekolonisatie.
Lezingencyclus ‘Kunst & Kantelpunten’
De barok belichaamt de ontmoeting tussen traditie en moderne tijd, het was een periode van maatschappelijke kantelpunten. De jezuïeten wilden dit veranderingsproces beïnvloeden vanuit hun religieuze overtuiging en sociale bewogenheid. Daarbij schakelden ze kunstenaars als Rubens in om hun tijdgenoten voor hun idealen te winnen. Overtuigingskracht in de kunsten is dan ook een van de hoofdthema´s van het festival. Vlaams-Nederlands Huis deBuren legt de link met het heden in twee gesprekken met kunstenaars die via hun werk deelnemen aan het maatschappelijk debat over kantelpunten van onze tijd.
Tussen overtuigingskracht en activisme
Panelgesprek op 11 mei 2023 in het KMSKA.
We leven in turbulente tijden en dat weerspiegelt zich in een opleving van politiek geëngageerde kunst- en cultuurproducties. Hebben de kunsten een rol te spelen in het democratische proces? Zo ja, op welke manier? Waar ligt de grens tussen overtuigingskracht en activisme, en maakt dit anno 2023 nog iets uit voor de artistieke geloofwaardigheid van een kunstenaar, schrijver, theatermaker of filmmaker? Hoe bereik je ook het publiek dat niet de deur van musea, theaters of filmhuizen platloopt en misschien al voor de zaak gewonnen is?
VRT-journaliste Ann De Bie ging in gesprek met dichter en essayist Geert Buelens, theater- en filmmaker Daria Bukvić en beeldend kunstenaar Jonas Staal.
AI: mens, machine en creatie
Panelgesprek op 25 mei 2023 in het KMSKA
De ontwikkeling van AI – kunstmatige intelligentie – is in een stroomversnelling gekomen. Vooral sinds de introductie van ChatGPT is er veel aandacht voor ‘diefstal’ of imitatie van allerlei kunstvormen, van literatuur tot beeldende kunst. Betekent AI straks het einde van de uniciteit van menselijke creatie of kan kunstmatige intelligentie juist een nieuwe impuls geven aan artistieke vernieuwing?
Jerry Galle en Jeroen van der Most zijn allebei kunstenaars die gebruikmaken van kunstmatige intelligentie, juist om zich kritisch te verhouden tot de maatschappelijke gevolgen van technologische innovatie. Louise Sauvagie leidde het gesprek in goede banen.
Mystiek en devotie tussen de cel en de wereld
Conferentie van 8 tot en met 10 juni 2023 op de stadscampus van de Universiteit Antwerpen.
De jaarlijkse conferentie van het Mystical Theology Network vond plaats aan de Universiteit Antwerpen in de context van het stadsfestival Barokke Influencers. De conferentie werd georganiseerd in samenwerking met het Ruusbroecgenootschap en zoomde in op de mystieke en devotionele praktijken van kartuizers en jezuïeten, met op het programma onder andere lezingen van gerenommeerde experten zoals Amy Hollywood (Harvard Divinity School), Robert Maryks (Boston College / Adam Mickiewicz University), Gemma Simmonds cj (Margaret Beaufort Institute of Theology) en Evelyne Verheggen (Universiteit Antwerpen).
Workshop ‘Wat of wie wil ik worden?’
Workshoptraject in De Studio in februari en maart 2023
De Studio en UCSIA zetten een traject op van drie halve dagen om leerlingen te begeleiden in het maken van de ‘juiste’ keuze. UCSIA, Nikolaas Sintobin sj en Kaat Somers werkten hiervoor samen met de huisartiesten en de ploeg van De Studio.
Lees het verslag van dit workshoptraject.
