ZOEK-stadion: artwork

Op welke manieren staan kunstenaars vandaag in dialoog met de wereld? Hoe kunnen ze vanuit hun kunstenaarspraktijk meedenken over de uitdagingen van de toekomst? Sta je als kunstenaar sterker alleen of samen? Die vragen onderzoeken vijf hedendaagse kunstenaarscollectieven in Zoek-Stadion, een artistiek laboratorium dat vanaf 24 juni tot en met 3 december wordt ingericht in het Havenhuis. Curator Sergio Servellón nodigde FAAR, Extra Curriculum, Antwerpen Reactief, ArtWork en MUCE uit om afwisselend vier weken een permanente installatie in het Havenhuis te vullen met een aanvullend publieksprogramma.

ARTWORK

Hoe ontwikkelt een jonge aspirant zich tot een volwaardige, duurzame kunstenaar? De ontwikkeling en het traject van jonge kunstenaars worden beïnvloed door tal van factoren: galeristen, opdrachtgevers, media of programmatoren. Hoe kunnen die krachten worden gebundeld? En welke rol is er weggelegd voor de kunstopleidingen? In het Havenhuis zoekt de Jonge Academie samen met andere spelers uit de Vlaamse kunstensector – van studenten tot beleidsmakers – naar antwoorden op deze vragen. Nicolas Baeyens en Annelies Van Assche van de Jonge Academie zijn de bezielers van dit project.

“Nu ligt de nadruk in de opleidingen te veel op de artistieke vorming van de student en komt de realiteit van de arbeidsmarkt voor kunstenaars nauwelijks aan bod. Het is belangrijk dat daar een balans in wordt gevonden.”

Jonge Academie

Wat is de Jonge Academie?

Nicolas: ‘De Jonge Academie is een smeltkroes van wetenschappers en kunstenaars. En we zien dat zo breed mogelijk: alle disciplines zijn aanwezig. Wij werken projecten uit rond maatschappelijke thema’s die we zelf kiezen. We bakenen thema’s af en stellen werkgroepen samen die daarrond samenzitten en toewerken naar projecten.’

Annelies: ‘We proberen op die manier de stem van de jonge onderzoeker (kunstenaar of wetenschapper) meer te laten doorklinken. Dat hoeven niet altijd grote projecten te zijn en het zijn ook niet altijd kunstprojecten. Het is heel gevarieerd: van lobbyen bij beleidsmakers tot het schrijven van opiniestukken die door de hele Jonge Academie gedragen worden.’

Nicolas: ‘We bouwen dus niet enkel tentoonstellingen, maar focussen ook op het beleid. Met thema’s als gender, diversiteit, … of nu dus met ArtWork op de arbeidsmarkt voor kunstenaars.’

Wat staat er in het Zoek-Stadion op het programma?

Annelies: ‘Er zijn drie woensdagen dat er gedebatteerd wordt over de jonge kunstenaar als duurzame speler op de arbeidsmarkt. We nodigen hiervoor telkens externe panelleden uit: kunstenaars, docenten en gatekeepers uit de sector. We willen bevragen wat de rol kan zijn van de opleidingen en op basis van die gesprekken nadien aanbevelingen formuleren die toepasbaar zijn op alle opleidingen. Elke week komt er een andere discipline aan bod: mixed media en film, podiumkunsten en beeldende kunst. We nodigen daarvoor studenten uit van de verschillende kunstopleidingen om te komen luisteren, vragen te stellen en hun stem te laten horen.’

Arbeidsmarkt voor kunstenaars

Waarom focussen jullie juist op dit thema van de jonge kunstenaar en de arbeidsmarkt?

Nicolas: ‘Dat heeft te maken met het feit dat dit aspect vandaag heel weinig aan bod komt binnen de opleidingen. Ik geef zelf les aan de kunstacademie. Er is hier een vak van twee uur per week dat dan ook nog een keuzevak is en waar de meeste kunststudenten niet in geïnteresseerd zijn. De realiteit is nog een ver-van-hun-bedshow. Kunststudenten in de beeldende kunst hebben vaak een heel romantisch beeld van hun leven na hun studies. Ze dromen over galerieën en tentoonstellingen. In heel het systeem dat erachter zit, zijn ze absoluut niet geïnteresseerd. Het is niet dat er een vak boekhouding wordt aangeboden of dat je leert om een begroting op te stellen. Moest dat wel zo zijn, dan zou ook niemand dat vak komen volgen (lacht).’

Annelies: ‘Uiteindelijk komt het moment waarop je als afgestudeerde kunstenaar je eigen subsidieaanvraag moet gaan schrijven. Of een job moet vinden, of je voorstelling moet verkopen aan een cultureel centrum. En dat is heel vaak niet meer via audities, maar via “wie ken je”. Netwerken is noodzakelijk. Maar hoe begin je daaraan? Ik hoor van veel jonge kunstenaars dat ze eens dat die in die wereld komen, dat ze ergens wel een wat teleurgesteld zijn over het constant verkopen van jezelf. Nu ligt de nadruk in de opleidingen te veel op de artistieke vorming van de student en komt de realiteit van de arbeidsmarkt voor kunstenaars nauwelijks aan bod. Het is belangrijk dat daar een balans in wordt gevonden zodat dat soort teleurstellingen kunnen worden voorkomen.’

Gelijkenissen en verschillen

Elke week komt er een andere discipline aan bod. Verwachten jullie andere resultaten van die debatten per discipline?

Annelies: ‘Bepaalde thema’s vragen voor elke discipline om een andere benadering. Er zijn andere gevoeligheden. Zo is auteursrecht voor een danser niet zo eenduidig als voor een beeldend kunstenaar. En loop je als individuele beeldend kunstenaar tegen andere zaken aan dan wanneer je een freelance danser of theatermaker bent binnen een collectief met een hiërarchische structuur.’

Nicolas: ‘We verwachten dus dat er zeker verschillen zijn, maar dat er overkoepelend wel heel veel gelijkenissen zijn. Als het bijvoorbeeld gaat over hoe ze voorbereid worden op hun loopbaan als kunstenaar en hoe ze – ondanks hun opleiding – toch nog in open zee worden gegooid zodra ze zijn afgestudeerd.’

Bemiddelaars

Wat hoop je dat de discussies opleveren?

Nicolas: ‘We hopen dat er best practices naar voren komen en dat er bruggen kunnen ontstaan tussen de disciplines en de opleidingen.’

Annelies: ‘Ik denk dat dat laatste ook erg belangrijk is. Je ziet dat kunstenaars vandaag meer en meer discipline overschrijdend werken. Ze blijven niet meer in hun eigen hokje. Het is interessant om via de debatten de overlappingen in kaart te brengen en hoe we daaruit kunnen leren. We nemen met ArtWork als Jonge Academie een bemiddelaarsrol op en we hopen dat we hierna we aanbevelingen kunnen formuleren die voor alle kunstopleidingen in Vlaanderen toepasbaar zijn.’

Nicolas: ‘De hamvraag zal ook zijn om daar een balans in te vinden. Nu zijn de opleidingen een veilige haven waar de studenten hun creativiteit kunnen ontwikkelen zonder te veel bezig te zijn met de realiteit. Een plek om te spelen, experimenteren, creëren, … Een plek waar je kunt struikelen. Ze zijn er haast afgeschermd van de buitenwereld en hoeven nauwelijks bezig te zijn met wat er volgt na hun studies en met de realiteit van het kunstenaarschap, want dat hakt ook in op de creativiteit. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat ze wel voorbereid zijn op de arbeidsmarkt.’

Debatten en tekeningen

Wat gaat de bezoeker in het Zoek-Stadion kunnen zien gedurende jullie project?

Nicolas: ‘Er zullen verschillende gesprekken en debatten plaatsvinden gedurende de maand. Het is de bedoeling om die door middel van tekeningen, beeldmateriaal, foto’s, … visueel te maken. Het is wel onze ambitie om er een interessante tentoonstelling van te maken voor de bezoeker.’ 

Annelies: ‘We denken bijvoorbeeld aan een grafisch vormgever of tekenaar die een beetje zoals in de rechtszaal een neerslag kan tekenen van de debatten op de muren en vloer van de installatie. Het is de bedoeling om wat er fysiek overblijft van die lezingen en debatten visueel te maken. En dat gaat elke week aangroeien.’

Nicolas: ‘We willen ook met dat materiaal nadien nog aan de slag. Niet alleen om de aanbevelingen te schrijven, maar misschien ook voor een podcast of een boekje. Het is eigenlijk een soort verzameling van data die we tijdens de bijeenkomsten samenbrengen en waarmee we ook nadien nog iets willen doen.’

ArtWork bezet het Zoek-Stadion in het Havenhuis van Antwerpen vanaf vrijdag 6 oktober 2023, 18.00 uur. Naar aanleiding van dit startschot zal het Havenhuis die avond open zijn tot 22.00 uur. We bieden je ook graag een glas en een hapje aan. Kom zeker even langs!

Open: maandag-vrijdag 9.00 – 18.00 uur | zaterdag 9.30 – 17.30 uur
Gesloten: zondag

Volg Zoek-Stadion op Instagram of Facebook:
@zoekstadion #zoekstadion